Τρεις χρόνοι, το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον, διαπλέκονται στην «Κραυγή» του Τένεσι Ουίλιαμς που παρουσιάζεται στο «Faust», σε σκηνοθεσία Ελλης Παπακωνσταντίνου. Χρειάστηκαν πάνω από δέκα χρόνια για να ολοκληρωθεί η συγγραφή της και αποτελεί μια καινοτομία στο συγγραφικό ύφος του Ουίλιαμς.
«Το χιούμορ ασπίδα στη φτώχεια»
Οι πρωταγωνιστές του έργου, ο Φελίς κι η Κλερ, ηθοποιοί και αδέλφια στη ζωή, βρίσκονται σε ένα παραμελημένο θέατρο όταν πληροφορούνται ότι ο θίασος τούς παράτησε. Εγκαταλελειμμένοι από τους συνεργάτες τους, χωρίς σκηνικό, σχεδόν χωρίς έργο, αντικρίζουν το κοινό τους να παίρνει τις θέσεις του στο θέατρο και να περιμένει να αρχίσει η παράσταση. Αναγκαστικά, δεν παίζουν το προγραμματισμένο έργο, αλλά το «Εργο των Δύο Χαρακτήρων», έργο για δύο εγκαταλελειμμένα αδέλφια. Καθώς οι ηθοποιοί αυτοσχεδιάζουν μέρη του έργου που δεν θυμούνται ή δεν έχουν ακόμα γραφτεί, χάνονται τα όρια ανάμεσα στον ρόλο και τον ηθοποιό, στην πραγματικότητα και την ψευδαίσθηση.
«Το παρελθόν αβυσσαλέο κρατά τα μυστικά του σε μέρη σκοτεινά και απωθημένα. Τα δύο αδέλφια, όσο κι αν αντιστέκονται στο παρελθόν, μοιάζουν να είναι έρμαια, ανίκανα να ξεφύγουν, ακινητοποιημένοι και εγκλωβισμένοι στην τραυματική ιστορία τους. Επιλέγουν να ζήσουν στο παρελθόν και εκεί ''χάνονται''» εξηγεί η Ελλη Παπακωνσταντίνου. «Το μέλλον δεν υπάρχει ως διάσταση στο έργο του Ουίλιαμς... Ομως, ο τελευταίος επιτυγχάνει τρομερό σασπένς για τον θεατή που πρέπει να ανασυνθέσει το ζοφερό παρελθόν των δύο αυτών ανθρώπων και να κατανοήσει τι τους έχει συμβεί».
Ο Αλέκος Συσσοβίτης και η Μάνια Παπαδημητρίου, που υποδύονται αντίστοιχα τον Φελίς και την Κλερ, αναμετριούνται με την εθιστική ευφορία και τις δυσκολίες της θεατρικής πράξης σε μια παράσταση-κλειδαρότρυπα στο making off του θεάτρου, όπου ο συγγραφέας εκθέτει τις στιγμές που το προσωπικό τραύμα του καλλιτέχνη μετουσιώνεται σε τέχνη.
«Μέσα σ΄ένα τοπίο παγωνιάς και εγκατάλειψης δυο καλλιτέχνες προσπαθούν να συνεχίσουν να ζουν από την τέχνη που είναι η δουλειά τους, γιατί δεν ξέρουν τίποτε άλλο να κάνουν. Εχουν διαφορές, απόψεις, διαφωνίες. Πασχίζουν να συντονίσουν τη φαντασία τους με γνώμονα τους κανόνες της τέχνης. Αλλά δεν έχουν αντιληφθεί πως ό,τι και να κάνουν και όσο σκληρά και αν πασχίζουν, η ζωή τους έχει ξεπεράσει» λέει η Μάνια Παπαδημητρίου.
«Δύο αδέρφια, ένα παρελθόν τραυματικό, ένα πιστόλι και το απογευματινό φως εξωπραγματικά χρυσό πάνω στα έπιπλα που μεταμορφώνονται σε οικεία πράγματα. Τόσο οικεία όπως το ηλιοτρόπιο, δυο κεφάλια ψηλότερο από το δίπατο σπίτι τους, που το προστατεύει σαν μάτι του Θεού. Η πόρτα του δεν ανοίγει ποτέ. Φωνές και προσβολές τη χτυπούν από τον δρόμο κι ο ταχυδρόμος σπρώχνει από κάτω της τα νέα. Ο εγκλεισμός, ο φόβος που γίνεται πανικός χωρίς όρια, κρατούν τον Φελίς και την Κλερ παγιδευμένους στον χώρο της φαντασίας, ανήμπορους να αποδεχτούν τη σκληρή πραγματικότητα» σύμφωνα με τον Αλέκο Συσσοβίτη. «Θα παίξουν θέατρο για να μην τρελαθούν, θα παίξουν με το παρελθόν τους για να μην πεινάσουν. Αυτό το επικίνδυνο παιχνίδι θα τους οδηγεί όλο και πιο πίσω στον δικό τους κόσμο. Το χιούμορ τους ασπίδα τους στη φτώχεια.
Ο φόβος τους παράσημο γενναιότητας. Και σ' αυτό το ταξίδι της αυτογνωσίας θα δουν τελικά πως κι ο φόβος έχει όρια. Περιορίζεται από την ικανότητα του ανθρώπου να μη νοιάζεται πια για τίποτα. Ενα το όχημα - η μαγεία είναι ο εθισμός της ύπαρξής μας», προσθέτει ο ίδιος.
Το σπίτι τόσο παλιό, τόσο ξεθωριασμένο, τόσο ζεστό είναι σαν να μιλάει. Η μνήμη και η καθήλωση στην οποία τα προσωπικά και οικογενειακά τους τραύματα τους έχουν καταδικάσει, τους απαγορεύει να βγουν από τον «ασφυκτικό κλοιό του ναρκισσισμού και του τρόμου του θανάτου.
Στέκουν μετέωροι ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, αδύναμοι να πάρουν τη μοναδική απόφαση που φαίνεται γενναία. Να δώσουν ένα τέλος μεγαλοπρεπές. Ετσι παριστάνουν και ξαναπαριστάνουν τη ζωή τους στη σκηνή σαν σε αέναο καθρέφτη μπροστά στα μάτια των θεατών που στέκουν κι αυτοί μετέωροι ανάμεσα στο τι απ' όλα όσα βλέπουν είναι το έργο και τι η αληθινή ζωή» καταλήγει η Μάνια Παπαδημητρίου.
Τη μετάφραση συνυπογράφουν οι Ελλη Παπακωνσταντίνου - Αθηνά Μαξίμου, τα σκηνικά-κοστούμια οι Τ. Καρανάνος - Αλ.Σιάφκου.
Αντιγόνη Καράλη
akarali@pegasus.gr
«Το χιούμορ ασπίδα στη φτώχεια»
Οι πρωταγωνιστές του έργου, ο Φελίς κι η Κλερ, ηθοποιοί και αδέλφια στη ζωή, βρίσκονται σε ένα παραμελημένο θέατρο όταν πληροφορούνται ότι ο θίασος τούς παράτησε. Εγκαταλελειμμένοι από τους συνεργάτες τους, χωρίς σκηνικό, σχεδόν χωρίς έργο, αντικρίζουν το κοινό τους να παίρνει τις θέσεις του στο θέατρο και να περιμένει να αρχίσει η παράσταση. Αναγκαστικά, δεν παίζουν το προγραμματισμένο έργο, αλλά το «Εργο των Δύο Χαρακτήρων», έργο για δύο εγκαταλελειμμένα αδέλφια. Καθώς οι ηθοποιοί αυτοσχεδιάζουν μέρη του έργου που δεν θυμούνται ή δεν έχουν ακόμα γραφτεί, χάνονται τα όρια ανάμεσα στον ρόλο και τον ηθοποιό, στην πραγματικότητα και την ψευδαίσθηση.
«Το παρελθόν αβυσσαλέο κρατά τα μυστικά του σε μέρη σκοτεινά και απωθημένα. Τα δύο αδέλφια, όσο κι αν αντιστέκονται στο παρελθόν, μοιάζουν να είναι έρμαια, ανίκανα να ξεφύγουν, ακινητοποιημένοι και εγκλωβισμένοι στην τραυματική ιστορία τους. Επιλέγουν να ζήσουν στο παρελθόν και εκεί ''χάνονται''» εξηγεί η Ελλη Παπακωνσταντίνου. «Το μέλλον δεν υπάρχει ως διάσταση στο έργο του Ουίλιαμς... Ομως, ο τελευταίος επιτυγχάνει τρομερό σασπένς για τον θεατή που πρέπει να ανασυνθέσει το ζοφερό παρελθόν των δύο αυτών ανθρώπων και να κατανοήσει τι τους έχει συμβεί».
Ο Αλέκος Συσσοβίτης και η Μάνια Παπαδημητρίου, που υποδύονται αντίστοιχα τον Φελίς και την Κλερ, αναμετριούνται με την εθιστική ευφορία και τις δυσκολίες της θεατρικής πράξης σε μια παράσταση-κλειδαρότρυπα στο making off του θεάτρου, όπου ο συγγραφέας εκθέτει τις στιγμές που το προσωπικό τραύμα του καλλιτέχνη μετουσιώνεται σε τέχνη.
«Μέσα σ΄ένα τοπίο παγωνιάς και εγκατάλειψης δυο καλλιτέχνες προσπαθούν να συνεχίσουν να ζουν από την τέχνη που είναι η δουλειά τους, γιατί δεν ξέρουν τίποτε άλλο να κάνουν. Εχουν διαφορές, απόψεις, διαφωνίες. Πασχίζουν να συντονίσουν τη φαντασία τους με γνώμονα τους κανόνες της τέχνης. Αλλά δεν έχουν αντιληφθεί πως ό,τι και να κάνουν και όσο σκληρά και αν πασχίζουν, η ζωή τους έχει ξεπεράσει» λέει η Μάνια Παπαδημητρίου.
«Δύο αδέρφια, ένα παρελθόν τραυματικό, ένα πιστόλι και το απογευματινό φως εξωπραγματικά χρυσό πάνω στα έπιπλα που μεταμορφώνονται σε οικεία πράγματα. Τόσο οικεία όπως το ηλιοτρόπιο, δυο κεφάλια ψηλότερο από το δίπατο σπίτι τους, που το προστατεύει σαν μάτι του Θεού. Η πόρτα του δεν ανοίγει ποτέ. Φωνές και προσβολές τη χτυπούν από τον δρόμο κι ο ταχυδρόμος σπρώχνει από κάτω της τα νέα. Ο εγκλεισμός, ο φόβος που γίνεται πανικός χωρίς όρια, κρατούν τον Φελίς και την Κλερ παγιδευμένους στον χώρο της φαντασίας, ανήμπορους να αποδεχτούν τη σκληρή πραγματικότητα» σύμφωνα με τον Αλέκο Συσσοβίτη. «Θα παίξουν θέατρο για να μην τρελαθούν, θα παίξουν με το παρελθόν τους για να μην πεινάσουν. Αυτό το επικίνδυνο παιχνίδι θα τους οδηγεί όλο και πιο πίσω στον δικό τους κόσμο. Το χιούμορ τους ασπίδα τους στη φτώχεια.
Ο φόβος τους παράσημο γενναιότητας. Και σ' αυτό το ταξίδι της αυτογνωσίας θα δουν τελικά πως κι ο φόβος έχει όρια. Περιορίζεται από την ικανότητα του ανθρώπου να μη νοιάζεται πια για τίποτα. Ενα το όχημα - η μαγεία είναι ο εθισμός της ύπαρξής μας», προσθέτει ο ίδιος.
Το σπίτι τόσο παλιό, τόσο ξεθωριασμένο, τόσο ζεστό είναι σαν να μιλάει. Η μνήμη και η καθήλωση στην οποία τα προσωπικά και οικογενειακά τους τραύματα τους έχουν καταδικάσει, τους απαγορεύει να βγουν από τον «ασφυκτικό κλοιό του ναρκισσισμού και του τρόμου του θανάτου.
Στέκουν μετέωροι ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, αδύναμοι να πάρουν τη μοναδική απόφαση που φαίνεται γενναία. Να δώσουν ένα τέλος μεγαλοπρεπές. Ετσι παριστάνουν και ξαναπαριστάνουν τη ζωή τους στη σκηνή σαν σε αέναο καθρέφτη μπροστά στα μάτια των θεατών που στέκουν κι αυτοί μετέωροι ανάμεσα στο τι απ' όλα όσα βλέπουν είναι το έργο και τι η αληθινή ζωή» καταλήγει η Μάνια Παπαδημητρίου.
Τη μετάφραση συνυπογράφουν οι Ελλη Παπακωνσταντίνου - Αθηνά Μαξίμου, τα σκηνικά-κοστούμια οι Τ. Καρανάνος - Αλ.Σιάφκου.
Αντιγόνη Καράλη
akarali@pegasus.gr